Pierwszym podstawowym tekstem źródłowym opisującym teoretycznie warianty pracy operacyjnej, a jednocześnie niezmiennie aktualnym i jednym z najwcześniej sformułowanych w dziejach filozofii, przykładem myślenia dialektycznego (które jest warunkiem koniecznym zrozumienia i równocześnie metodologiczną esencją marksistowskiego materializmu dialektycznego), jest tekst Sun Tzu n.t. Szpiegostwa zamieszczony w ostatnim rozdziale wiekopomnego dzieła „Sztuka Wojenna”.
Ponieważ fundamentem teoretycznym najlepszej znanej szkoły pracy wywiadowczej są trzy metody analityczne pochodzące od szkół filozoficznych, naukę zawodu rozpocząć należy od starannego przemyślenia poniższych, krótkich fragmentów.* Zapamiętać należy, że tekst źródłowy został napisany w języku zapisywanym ideograficznie nie fonetycznie, zatem bez porównania bardziej wieloznacznym niż języki europejskie, jego właściwe zrozumienie wymaga wielokrotnej uważnej lektury z nastawieniem mentalnym przesuniętym w stronę odbioru tekstu o charakterze poetyckim.
Na wstępie podkreślić należy jeszcze jeden aspekt, filozofia marksistowska, podobnie jak średniowieczna sztuka wojenna Dalekiego Wschodu, może być zrozumiana i przyswojona jedynie i wyłącznie, z praktyki, w odniesieniu do konkretnej rzeczywistości społecznej i sytuacji społecznych (vide tezy Marksa o Ludwiku Feuerbachu), dlatego wszelkie użyte przykłady i omówienia traktować należy jak ilustracje ćwiczeń, do samodzielnego przemyślenia, a nie materiał encyklopedyczny, do pamięciowego opanowania. Zrozumienie zasad myślenia operacyjnego jest możliwe jedynie w oparciu o długoletni, intensywny wysiłek umysłowy i samodzielne rozwijanie zdolności analitycznych w praktyce.
Sun Tzu wymienia pięć wariantów operacji specjalnych (jak byśmy dzisiaj powiedzieli), w istocie są to podstawowe role wykonywane w czarnej pracy wywiadowczej.**
Jest pięć rodzajów szpiegów: miejscowi, wewnętrzni, podwójni, przeznaczeni na śmierć i na przeżycie. Kiedy działa równocześnie te pięć rodzajów szpiega, nikt nie zna ich sposobów działania. Nazywa się ich boskim kłębkiem. Dla władcy to istny skarb. Miejscowi szpiedzy to zatrudniani przez nas mieszkańcy obcego kraju. Wewnętrzni szpiedzy to zatrudniani przez nas urzędnicy obcego państwa. Podwójnymi szpiegami nazywamy nieprzyjacielskich szpiegów, których my zatrudniamy. Szpiegami na śmierć nazywamy tych, którym umyślnie dostarczamy fałszywych wiadomości, po czym ich ujawniamy i oni je przekazują wrogowi. Szpieg na przeżycie to taki, który wraca od nieprzyjaciela z wiadomością.
Zwróć szczególną uwagę na następujące aspekty: działalność wywiadowcza musi być prowadzona w sposób planowy, cierpliwy i zrównoważony, w aspekcie ról operacyjnych (tak dalej będziemy nazywać pojęcie przetłumaczone tradycyjnie z chińskiego jako „rodzaje szpiegów”), oznacza to, że poszczególne role stanowią kompleks wariantów i zawsze należy w planie operacyjnym uwzględnić po kolei zastosowanie każdej z nich w różnych zastosowaniach praktycznych, szczególnie w trakcie analizy; wywiadowczej;***
„dla władcy to istny skarb” - pamiętać należy, że szkolenie wywiadu oraz budowa struktur siatki wywiadowczej to zadanie bardzo pracochłonne, wymagające wielkiego potencjału intelektualnego oraz długoletniej pracy, staranne planowanie jest warunkiem fundamentalnym, a poniesione straty nigdy nie dają się łatwo odrobić, każdy wyszkolony pracownik musi być traktowany jako niemal bezcenny.
Przykład teoretyczny – struktura agentury terenowej współczesnej siatki wywiadowczej z punktu widzenia ról operacyjnych:
kontakty operacyjne OZI i TW zwerbowani na terenie infiltrowanym (podział osobowych źródeł informacji obrazuje jedynie etapy współpracy, czyli: w trakcie werbunku, zwerbowani do pozyskiwania informacji, zweryfikowani i przeszkoleni do zabezpieczenia operacji);
kadrowi pracownicy agentury terenowej (tzw. „nielegalni”) - zalegendowani i wprowadzeni celowo, w pierwszym rzędzie do struktur kontrwywiadu NPLA (nieprzyjaciela), następnie wywiadu, pozostałych organów bezpieczeństwa, nadzoru i zarządzających;
przewerbowani pracownicy kadrowi i TW NPLA;
tzw. „agenci na spalenie” - wytypowane obiekty osobowe służące do prowadzenia „aktywnego kontr-rozpoznania osobowego”:*
agentura manewrowa i częściowo interwencyjna.**
Przykład praktyczny – schematyczne ujęcie planu długoterminowej infiltracji przedsiębiorstwa produkcyjnego branży elektronicznej w celu pozyskania informacji o charakterze kompr-materiału*** dla celów werbunku kluczowych pracowników działu badawczo – rozwojowego:
Opracowanie operacyjne (biały i szary wywiad) powinno prowadzić do wytypowania osób w przeszłości i obecnie zatrudnionych w obiekcie, a także pozostających w bezpośrednich relacjach personalnych, rodzinnych, służbowych, erotycznych i patologicznych społecznie, z osobami wytypowanymi, następnie dokonuje się opracowania operacyjnego figurantów (wytypowanych) i według procedury werbunku przystępuje do pozyskania OZI mogących dostarczyć istotne informacje n.t. osób zatrudnionych w dziale badawczo – rozwojowym oraz samego obiektu (struktury organizacyjne i zarządzania, oraz wszelkich innych informacji niezbędnych dla realizacji zadania)**** osoby z otoczenia figurantów są celem pośrednim w związku z procedurą werbunku i w ramach tworzenia zasobów ludzkich do celów zabezpieczenia operacyjnego;*****
Wprowadzenie agentury infiltracyjnej (właściwej) zalegendowanej jako (np.) poszukiwani w ramach rekrutacji pracownicy obiektu, w pierwszej kolejności inżynierowie i naukowcy w interesującym nas dziale badawczo – rozwojowym;
Przewerbowanie wytypowanych figurantów w strukturach obiektu odpowiedzialnych za kontrwywiad gospodarczy (docelowo) lub przynajmniej uplasowanie osobowych i bezosobowych źródeł informacji w takim zakresie by uzyskać wystarczająca wiedzę dla zabezpieczenia powodzenia operacji;
Wynajęcie pod przykrywką figuranta z lokalnego środowiska przestępczego celem wykonania działań pozorowanych (wywiadowczych) skierowanych na inny dział organizacyjny obiektu w celu koncentracji sił i środków NPLA na niewłaściwym kierunku;
Przekazanie teczek osobowych agentury biorącej udział w operacji, po ich pełnym kompletowaniu w zakresie kontaktów operacyjnych OZI i TW do planowania dalszych działań infiltracyjnych, po jej zakończeniu, oraz w celach kontroli działań agentury i krzyżowej* weryfikacji informacji.
Komentarz: jak widać przykład praktyczny nosi jedynie znamiona schematu teoretycznego, jego zastosowanie wyraża się w metodyce planowania, nie w szczegółach jakiejś z góry ustalonej procedury.
Ze wszystkich ludzi bliskich dowództwu żaden nie jest z nim w bardziej poufnych stosunkach niżeli szpieg. Ze wszystkich nagród najbardziej hojne są te, które wypłaca się szpiegom. Pośród wszystkich spraw nie ma bardziej tajnych niż te, które dotyczą szpiegostwa. Kto nie zalicza się do najmądrzejszych, nie może używać szpiegów. Kto nie należy do najbardziej ludzkich i sprawiedliwych, nie może się posługiwać szpiegami. A kto nie jest wrażliwy i bystry, nie dowie się od nich prawdy. Pierwsza i podstawowa rzecz to ocenić charakter szpiega i przekonać się, czy jest on rzeczywiście szczery, prawdomówny i naprawdę inteligentny. Dopiero wtedy można go zatrudnić.
Zwróć szczególną uwagę na następujące aspekty:
Kim Philby mawiał, że tajna praca tylko wtedy jest tajna kiedy pozostaje tajna, wszelkie działania bezpośrednio związane z czarnym wywiadem muszą być prowadzone w ścisłym reżimie operacyjnym** a wszystkie, absolutnie wszystkie osoby w nie zaangażowane muszą być starannie prowadzone według dewizy „Wierz i sprawdzaj”*** sformułowanej przez Feliksa Dzierżyńskiego;
Wartość wyszkolonego pracownika operacyjnego jest o wiele większa niż jakiegokolwiek innego specjalisty, docelowy zakres wiedzy i umiejętności terenowego agenta manewrowego (najbardziej zaawansowana rola operacyjna) wymaga kilku lat intensywnego szkolenia, nie tylko praktycznego i teoretycznego ale także obowiązkowego treningu fizycznego i mentalnego, dlatego utrzymanie motywacji do współpracy na najwyższym poziomie jest zawsze priorytetowe, „nagroda” oznacza w tym kontekście gratyfikacje związane z tzw. „hierarchią motywacji do współpracy”****, w której czynniki materialne (chęć zysku) stoją na przed-ostatnim, czwartym miejscu;
Działalność wywiadowcza, czy praca operacyjna dla swego powodzenia wymaga zaangażowania i wykonywania jej z „umiłowaniem rzemiosła”, jest to główna przyczyna dla której trening sztuki wojennej jest w zasadzie jednym z warunków jej opanowania na poziomie choć trochę wyższym od podstawowego, ponieważ zaś wymaga ciągłego skupienia (czujności), poświęcenia i ponad przeciętnej inteligencji, nie można jej skutecznie nauczyć osób które nie odczuwają satysfakcji z nauki; praca operacyjna wymaga (wbrew przeświadczeniu amatorów i funkcjonariuszy tajnej policji którzy nie mają zazwyczaj o niej żadnego pojęcia) podejmowania decyzji na najwyższym poziomie moralno–etycznym, bez „żelaznego kręgosłupa moralnego” charakter i osobowość osób ją wykonujących ulega nieuchronnie degeneracji, co prowadzi często także do zaburzeń psychicznych lub zachowań skrajnie patologicznych*;
Dwie fundamentalne cechy psychiczne predysponujące do pracy operacyjnej to: umiejętność odczuwania i odczytywania emocji (wzmacniać należy te cechy do których mamy pewne uzdolnienia, szkolenia nie może przebiec „przeciwko” ukształtowanym cechom osobowości - kto ma trudności z odczuwaniem niech studiuje ludzkie zachowania z najwyższą pilnością, kto ma trudności z empatią niech rozwija swoje namiętności i talenty artystyczne, zwłaszcza aktorski) oraz refleks sytuacyjny połączony ze spostrzegawczością (rozwijanie tych cech wymaga – znów: wbrew pozorom - przede wszystkim wglądu we własną osobowość i ograniczenia);
Najważniejsze w kontekście rozumienia dialektycznego fragmentu źródłowego jest zdanie „podstawowa rzecz to ocenić charakter szpiega i przekonać się, czy jest on rzeczywiście szczery, prawdomówny i naprawdę inteligentny”.
Przykład teoretyczny – niektóre elementy zawartości teczki osobowej Tajnego Współpracownika: a) przebieg kontaktów w oparciu o notatki z rozmów oraz archiwum korespondencji, b) analizy dotyczące osobowości, zachowań i charakteru, c) wyniki sprawdzeń dotyczących celowo sprowokowanych sytuacji społecznych w szczególności sposobów podejmowania przez współpracownika decyzji w sytuacjach ważnych wyborów moralno-etycznych, d) wyniki badań psychologicznych i innych (wariograficznych, eksperymentów farmakologicznych, itp.), e) szczegóły biografii z historią powiązań rodzinnych, koleżeńskich, zawodowych, służbowych i relacji o charakterze osobistym (emocjonalnym).
Przykład praktyczny – przygotowanie do werbunku osobowego źródła - informacje na etapie opracowania - rozpoznanie białe i szare (m.in. wywiad socjotechniczny** i wywiad środowiskowy***): informacje dostępne w źródłach oficjalnych:
internet (tzw. „research”);
kartoteka karna i notowania;
zadłużenia;
stan majątkowy;
odtworzenie powiązań rodzinnych (akta stanu cywilnego);
historia edukacji i życiorys zawodowy;
powtórzenie procedury dla istotnych osób, pozostających w stałych relacjach z wytypowanym,
analiza cech osobowości w oparciu o nagrania głosu, próbki pisma, analizę wypowiedzi i informacji udostępnionych publicznie.
Bywają pośród nich tacy, którym zależy wyłącznie na wzbogaceniu się bez uzyskania prawdziwych wiadomości o nieprzyjacielu, a wymagania moje chcą zaspokoić za pomocą pustych słów. W takim przypadku muszę być wnikliwy i ostrożny. Wtedy mogę odróżnić w tym, co mówi szpieg, prawdę od fałszu i odróżnić, co jest ważne, a co nie jest. Strzeż się i podejmuj środki ostrożności, aby twój szpieg nie został odwrócony w podwójnego szpiega. Delikatna to sprawa! Delikatna!
W warunkach gospodarki kapitalistycznej każdy rodzaj praktyki społecznej (w takim ujęciu należy rozumieć tzw. „rolę zawodową”) generuje oczywiście powstanie specyficznych segmentów tzw. „rynku” czyli segmentów (wiązek) specyficznie ukształtowanych przez danych typ praktyki (elementu nadbudowy) stosunków produkcji. Z kolei praktyka funkcjonowania burżuazyjnej policji politycznej typu ABW czy FBI, silny związek uprzywilejowanych elit urzędniczych tzw. „służb specjalnych” z sektorem prywatnym (ochrona, tzw. „bussiness security”, „bussiness intelligence”), powoduje wykształcenie się rynku usług, tym samym warstwy (elementu warstwy) drobnych przedsiębiorców, specjalistów, itd. ... Zwróć uwagę: w epoce Sun Tzu – rozwiniętej biurokracji dworskiej i wytopu aluminium, dostrzegano te same mechanizmy rządzące podażą i popytem w zakresie handlu informacją, podwójny agent - ma po prostu więcej niż jednego klienta.
Nie ma takiej rzeczy, w której nie dałoby się użyć na dobre szpiegostwa. Ale jeśli okaże się, że plany dotyczące tajnych operacji zostały przedwcześnie ujawnione, należy zabić szpiega i wszystkich, z którymi o tym rozmawiał. Pozabijać ich, aby zamknąć im usta i zapobiec, żeby wróg się o tym nie dowiedział.
Najważniejszym atrybutem tajnej pracy jest jej tajność. Nie ma niczego innego, co miałoby większe znaczenie. W całym szkoleniu, we wszelkich procedurach. Istotą wywiadu jest tajemnica. Wszelkie względy praktyczne, logistyczne, prawne i ekonomiczne, we wszelkich kwestiach wątpliwych, należy oceniać i analizować tak, żeby zawsze za stojącą na pierwszym miejscu brać tajność.
Interpretację powyższą tak jak i sama wskazówkę traktujemy oczywiście w kategoriach dialektycznych, jako antytezę kontr-rozpoznania. Istotą tajności nie jest bowiem naiwne przekonanie o konieczności „nic nie mówienia”, mnożenia szyfrów i komplikacji zamków. Istotą jest bowiem to żeby podłożona pod oczy wrogowi,szczera prawda, robiła na nim jedynie wrażenie oczywistego kłamstwa. Istotą zapewnienie poufności tajemnicy jest możliwość uczynienia prawdy kłamstwem, tak jakby zdrajca natychmiast ginął ... razem ze wszystkimi którzy go kiedykolwiek usłyszeli.
W ogóle czy chodzi o wojska, na które chcemy uderzyć, czy o warowne miasto, które chcemy zdobyć, czy o ludzi, których chcemy uśmiercić, najpierw trzeba poznać tożsamość dowódcy garnizonu, jego sztabu, domowników, doradców, odźwiernych i strażników.
Wszelkie działanie człowieka odbywa się w społeczeństwie, jest społeczne. To znaczy, że każda interakcja (rozmowa, założenie spółki, czyszczenie ulicy, świniobicie, napad na bank) przebiega w zależności od reakcji jej uczestników. Całe planowanie, przebieg i powodzenie, każdej akcji zależy tylko od jednego – od wiedzy na temat jej uczestników. Każdy szczegół, łącznie z rozmiarem buta portiera, wszystko może mieć znaczenie. Nigdy wiedza na temat ludzi z którymi się spotkasz nie jest dość obszerna. Podstawowa zasada pracy operacyjnej jest taka, że wywiadowca wie dokładnie kto przybywa w pokoju w którym on przebywa i w jakim celu, nigdy nie rozmawia on z ludźmi których nie zna. Powinien znać miejsce zamieszkania i pracy dzieci ekspedientki od której kupuje w sklepie mleko ...
Ściany mają uszy. Dalszym rozwinięciem (implikacją) jest założenie, że każda wypowiedź i zachowanie może być rejestrowane. Z tych przyczyn konieczny jest systematyczny trening języka eliptycznego* oraz używanie prostych kodów słownikowych**...
Trzeba wysłać szpiegów, aby się tego dowiedzieć. Ważne jest wykrywanie, kogo wróg do nas przysłał jako szpiegów. Trzeba ich przekupić, aby przeszli na waszą służbę. Należy dać im odpowiednie polecenia i odesłać. Tak pozyskuje się i używa podwójnych szpiegów.
Ze względu na efektywność osiągnięcia ostatecznego celu gry operacyjnej – przejęcia pełnej kontroli na informacją docierającą do przeciwnika – zawsze najbardziej efektywną ścieżką postępowania z ujawnionym źródłem NPLA jest przejęcie kontroli na nim, w celu przejęcia kontroli na informacją. Inne możliwości sprowadzają się zawsze do odcięcia, zawężenia lub dyskredytacji źródła i powodują w następstwie reakcję NPLA, należy zawsze, od tego przewidywania, rozpocząć analizę wariantów w zakresie postępowania z wykrytymi źródłami wrogimi.
Przez podwójnego szpiega można pozyskiwać i zatrudniać szpiegów miejscowych i wewnętrznych. To dlatego, że podwójny szpieg wie o swoich rodakach, który jest chciwy i który urzędnik zaniedbuje się w obowiązkach. Takich można skusić, aby przeszli na naszą służbę. Tym sposobem można się też dowiedzieć, w jakie fałszywe wiadomości zaopatrzyć naszego szpiega przeznaczonego na śmierć, aby je przekazał wrogowi. To dlatego, że podwójny szpieg wie, pod jakim względem wroga można oszukać, wysyłając mu z fałszywą informacją szpiega na śmierć. Również tym sposobem wyprawić można we właściwym czasie i z odpowiednim poleceniem szpiega przeznaczonego na przeżycie. Władca musi być dokładnie powiadomiony o działaniach szpiegów wszystkich pięciu rodzajów. A ponieważ w uzyskiwaniu tej wiedzy o nieprzyjacielu najważniejszy jest podwójny szpieg, należy okazywać mu szczególną hojność.
W praktyce cała praca operacyjna ukierunkowana powinna być w pierwszej kolejności na przewerbowanie agentury przeciwnika. Bez sukcesów w tej materii wywiad nie istnieje. Całą reszta przedsięwzięć jest uzależniona od zasobów które można pozyskać w tym obszarze.
Dlatego tylko światły władca i wybitny dowódca, umiejący dobierać sobie szpiegów spośród ludzi najrozumniej szych, mogą dzięki temu dokonać rzeczy wielkich.
Co już na tym etapie powinno być oczywiste, konkurencja w tej pracy implikuje to, że największą przewagę mają ci którzy i widzą najwięcej i na tej podstawie potrafiąc najszybciej przetwarzać jak najwięcej danych - wyciągają jak najszybciej, najwięcej uprawdopodobnionych wniosków – właśnie tak – uprawdopodobnionych proceduralnie, trafność przyjmuje się za rozłożoną normalnie.
Tajne działania są szczególnie istotne na wojnie. Na nich opierają się wszystkie posunięcia i ruchy wojsk.
Istotą konfliktu, każdego konfliktu, gospodarczego czy politycznego, są zawsze prawa wojny, a na wojnie decyduje o zwycięstwie wiedza, wiedza czyli tajemnica która jest jej siostrą. Jeśli znasz swojego przeciwnika i siebie dokładnie zwyciężysz w każdej bitwie, jeżeli znasz tylko siebie lub tylko wroga wynik może być różny, jeżeli nie znasz ani siebie ani wroga, z pewnością poniesiesz porażkę.